Άρθρα

Το νέο διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων-Χ της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), με την ονομασία IXPE (Imaging X-ray Polarimetry Explorer), εκτοξεύθηκε την Πέμπτη από το Διαστημικό Κέντρο Κένεντι στη Φλόριντα πάνω σε πύραυλο Falcon 9 της SpaceX.

Πρόκειται για μια κοινή αποστολή με την Ιταλική Διαστημική Υπηρεσία, με στόχο για πρώτη φορά να μετρηθεί η πόλωση των ακτίνων-Χ από τα πιο ακραία και μυστήρια αστροφυσικά αντικείμενα στο σύμπαν, όπως τα απομεινάρια εκρήξεων υπερκαινοφανών αστέρων (σουπερνόβα), οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες, οι ενεργοί γαλαξιακοί πυρήνες (κβάζαρ), οι περιστρεφόμενοι αστέρες νετρονίων (πάλσαρ), τα άστρα με πολύ ισχυρό μαγνητικό πεδίο (μάγναστρα) κ.α.

Όπως δήλωσε ο αναπληρωτής επικεφαλής της Διεύθυνσης Επιστημονικών Αποστολών της NASA Τόμας Ζερμπούχεν, «το ΙΧΡΕ πρόκειται να μας δείξει το βίαιο σύμπαν γύρω μας, όπως τα εκρηγνυόμενα άστρα και οι μαύρες τρύπες στο κέντρο των γαλαξιών, με τρόπους που ποτέ έως τώρα δεν είχαμε μπορέσει να δούμε».

Αντικείμενα όπως οι μαύρες τρύπες θερμαίνουν τα αέρια που τα περιβάλλουν σε θερμοκρασίες άνω του 1 εκατ. βαθμών Κελσίου. Με δεδομένο πως οι ακτίνες Χ που εκπέμπουν τα αέρια είναι πιθανό να πολωθεί, το διαστημικό τηλεσκόποι IXPE θα μετρήσει την πόλωση της ακτινοβολίας. Με αυτό τον τρόπο, οι επιστήμονες θα μπορέσουν να δώσουν απαντήσεις σε σημαντικά ερωτήματα σχετικά με αυτά τα ακραία περιβάλλοντα, όπου επικρατούν εξαιρετικά ισχυρά βαρυτικά, ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία.
Καθώς δεν μπορούμε να αποτυπώσουμε τι συμβαίνει στην περιοχή αντικειμένων όπως οι μαύρες τρύπες και οι αστέρες νετρονίων, μελετώντας την πόλωση των ακτίνων Χ που εκπέμπονται από τα αέρια που τα περιβάλλουν, θα αποκαλυφθούν φυσικά φαινόμενα που σχετίζονται με αυτά τα αινιγματικά σώματα

Το κόστους 188 εκατομμυρίων δολαρίων παρατηρητήριο, το οποίο τέθηκε σε τροχιά σε ύψος περίπου 600 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της Γης και θα αρχίσει να λειτουργεί κανονικά τον Ιανουάριο του 2022, διαθέτει τρία τελευταίας τεχνολογίας τηλεσκόπια με ειδικούς – ιταλικής κατασκευής – ανιχνευτές πολωσιμετρίας, που μετρούν την πόλωση της αόρατης ακτινοβολίας Χ. Η πόλωση είναι μια ιδιότητα του φωτός που παρέχει ενδείξεις για την προέλευση του φωτός από διάφορες κοσμικές πηγές, παρέχοντας πληροφορίες που δεν μπορούν να δώσουν άλλα μήκη κύματος όπως το ορατό ή το υπέρυθρο φως. Είχαν προηγηθεί στο πεδίο αυτό το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων-Χ Chandra της NASA και το XMM-Newton του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), τα οποία είχαν εκτοξευθεί το 1999 και τα δύο.

Θα ακολουθήσει η εκτόξευση του πολυαναμενόμενου και πανάκριβου μεγάλου Τηλεσκοπίου Τζέημς Γουέμπ (James Webb Space Telescope), κόστους 9,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων και διαδόχου του διαστημικού τηλεσκοπίου «Χαμπλ» (Hubble), η οποία προγραμματίζεται – μετά από πολλές καθυστερήσεις – για τις 22 Δεκεμβρίου.